19 اردیبهشت‌ماه سال 1303 شمسی، آیت‌الله‌العظمی سیدعبدالحسین لاری از مجتهدان جنوب کشور و از شاگردان تراز اول میرزای شیرازی رحلت کرد؛ بزرگمردی که در برابر استبداد قاجاری و استعمار انگلیسی، به تعبیر رهبر انقلاب، یک حرکت اسلامی پرماجرا را در تاریخ ثبت و حکومت اسلامی لارستان را برپا نمود.

علاقه رهبر انقلاب به این عالم مجاهد، سبب شده تا قاب عکسی از ایشان زینت‌بخش اتاق ملاقاتشان باشد. نقل است که این مرجع عظیم‌القدر در برابر زمینه‌های استعلای اقتصادی دشمن و در پاسخ به استفتایی پاسخ داده بود: «امروز آنچه از پول بلاد اسلامیه به بلاد خارجی می‌رود، اعانت به اعدای دین و استعداد کفار است برای ریختن خون اسلام و مسلمین؛ [پس] حرام است...» آنچه در پی می‌آید، گفت‌وگوی ما با دکتر سیدمحمدتقی آیت‌اللهی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و از نوادگان آیت‌الله‌العظمی سیدعبدالحسین لاری است که کتاب «ولایت فقیه، زیربنای فکری مشروطه مشروعه» را بر اساس دیدگاه‌های فقهی و سیاسی ایشان تألیف کرده است.

تأکید بر استقلال اقتصادی و سیاسی

دکتر سیدمحمدتقی آیت‌اللهی در توضیح خصوصیات آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری می‌گوید: ایشان از مراجع بزرگ شیعه و از بنیان‌گذاران و نظریه‌پردازان نهضت مشروطه مشروعه بود که سال‌های زیادی به حمایت از محرومان و مستضعفان پرداخت. مرحوم لاری با طرح‏ اصل ولایت فقیه در حکومت اسلامی برای جلوگیری از انحرافاتی که در نهضت مشروطیت پیش آمد به مردم هشدار داد؛ نماز جمعه را احیا و اقامه کرد؛ به استقلال اقتصادی و سیاسی تأکید بسیار داشت و قطع علایق و وابستگی از بیگانگان را بر مسلمین واجب ‎دانسته و در نفی استعمار خارجی و استبداد داخلی با قاطعیت گام‌های بلند و استواری برداشت. ایشان به همین منظور کتابی به نام «آیات‌الظالمین» به چاپ رساند که در آن با استفاده از منابع فقهی و آیات قرآنی، مبانی گرایش و عمل به ظلم را در جامعه بررسی و در نهایت سلطنت را فاقد هر گونه مشروعیت دانست. پس از آن، به جهاد علیه انگلیس حکم داد و خود نیز به مبارزه پرداخت؛ البته پیش‌تر از آن و زمانی که هنوز به ایران نیامده بود، در عراق نیز مبارزات زیادی علیه ظلم و استعمار داشت و در نهضت تنباکو نیز مجاهدت‌های ارزنده‌ای داشت؛ ایشان مرد میدان عمل بود.

برنامه‌ریزی برای تشکیل حکومت اسلامی

آیت‌اللهی درباره نظرات سیاسی و دینی مرحوم لاری توضیح می‌دهد: آن زمانی که زمزمه‌های جدایی دین از سیاست به گوش می‌رسید، ایشان به مبارزه با آن تفکر پرداخت و مردم را از نقشه‌های بیگانگان آگاه کرد. آیت‌الله لاری حدود یک قرن پیش، اصل ولایت فقیه را به‌صورت امروزی آن مطرح و ترویج کرد. علاوه بر آن، یک حکومت اسلامی تمام‌عیار را به‌عنوان تنها راه نجات مسلمانان از استعمار، استثمار و استبداد بنیان نهاد و برای آن برنامه‌ریزی مدونی نیز انجام داد. حکومتی که دارای تشکیلات قضایی بود و در آن موازین نظامی و انتظامی برای امنیت مردم فراهم شده بود و مردم به ابزار مبارزه با استعمار انگلیس مجهز می‌شدند. مرحوم لاری معتقد بود سیاست تابعی از دین است، زیرا امری متغیر است، اما دین ثابت است. نکته اساسی در نظریه‌ ایشان، این است که ولی‌فقیه که از جانب حضرت ولی عصر(عج) نیابت دارد، در تمام جریان‌های کشور اعم از سیاسی، قضایی، فرهنگی و نظامی نظارت کامل دارد و حکم او باید نافذ و لازم‌الاجرا باشد. او در کتاب «تعلیقات المکاسب» به بحث در این خصوص پرداخته است. به عقیده ایشان، نمی‌توان به دلیل غیبت امام زمان(عج) احکام دینی را تعطیل کرد و به همین دلیل تنها به ارشاد و تدریس اکتفا نمی‌کرد و به مسائل اجتماعی نیز وارد می‌شد.

پیشقراول مبارزه با استبداد و استعمار

آیت‌اللهی در ادامه و با بیان نقش این مرجع عالیقدر در تحقق آرمان عدالتخواهانه مردم جنوب و مبارزه با استعمار و اشغالگری می‌گوید: انگلیس به حقوق و نوامیس مردم مسلمان منطقه تجاوز می‌کرد؛ علاوه بر آن پادشاهان نالایق قاجار هر روز با قراردادهایی شرم‌‎آور قسمت‌های بیشتری از کشور را به بیگانگان واگذار می‌کردند. همچنین انگلیسی‌ها تعدادی مبلغ را با نقاب دین به آن مناطق می‌فرستادند تا با انحراف افکار، سیاست‌های استعماری انگلیس را پایه‌گذاری کنند.

او اضافه می‌کند: آیت‌الله لاری که پیشقراول مبارزه با استبداد و استعمار بود از این توطئه آگاه شده بود، مردم را بسیج کرد و بر استعمارگران پیروز شد؛ کتاب‌‎هایشان را سوزاند؛ آن‌ها را از شهر خارج کرد و دستور داد در هیچ شهری آن‌ها را راه ندهند. ادوارد براون در کتاب انقلاب ایران می‌نویسد: «آیت‌الله لاری، دستگاه و تشکیلاتش بسیار منظم بود و بر پایه شریعت اسلام کار می‌کرد». نهضتی که او به راه‌ انداخت، بیشتر از 10 سال یعنی از سال 1284 تا 1294 شمسی بزرگ‌ترین تحول سیاسی در فارس بود.

انتهای پیام/